የግእዝ ፊደላትን ማጉደልና ማዛባት የትርጉም መፋለስን ያስከትላል።

አብዛኛው የዓለም ቋንቋዎች ፊደላት (ላቲንን ጨምሮ) ድምፅን ብቻ ይወክላሉ። የግእዝ ፊደላት ግን ከሌሎች የዓለማችን ፊደላት በተለየ ሁኔታ አምስት ባሕሪያት አሏቸው። እነሱም ምስላዊነት (Pictography)፣ ፅንሰ-ሐሳባዊነት (Ideography)፣ ሥነ-ከዋክብታዊነት (Astrography)፣ ቍጥራዊነት (Numerology) እና የማያሻማ ድምፅ ወካይነት (Syllagraphy) ናቸው።

ዝርዝሩ ሰፊ ቢሆንም በአጫጭሩ ለመግለጽ ያክል ምስላዊነት ፊደላቱ ነባራዊውን ዓለም የሚያንጸባርቁ መሆናቸውን የሚያመለክት ነው። ለምሳሌ ‘በ’ ቤትን ወይም በርን፣ ‘ዐ’ ዓይንን ይመስላልና። እነዚህ የፊደላቱ ቅርጽ መነሻም እንደሆኑ ይጠቀሳል።

ፅንሰ-ሐሳባዊነት ማለት ፊደላት ፅንሰ-ሐሳብን፣ በማኅበረሰብ ውስጥ ያለን ደረጃ ወዘተ የሚገልጹ መሆናቸውን የሚያመለክት ነው። ለምሳሌ በ ‘ረ’ ውስጥ ፮/6ኛው ፊደል ‘ር’ ርዕስ፤ ራስ፣ መሪ፣ አለቃ፣ ርዕሰ-መንግሥት፣ መራሔ-መንግሥት፣ ርዕሰ-መኳንንት ወዘተ የሚለውን የሚያመለክት ነው።

ሥነ-ከዋክብታዊነት የተባለው ፊደላት ለጊዜ (አመታትና ዘመናት) መቁጠሪያ ሆነው የሚያገለግሉ መሆናቸውን የሚያመለክት ነው። ሃያ ስድስቱ መደበኛ የግእዝ ፊደላት በ ፯/7ቱ ብዜቶቻቸው በድምሩ ፻፹፪/182 ሲሆኑ ይህም የዓመት አንደኛው አጋማሽ (One Equinox) ይሆናል። በዚህ ምክንያት እያንዳንዱ ፊደል በሁለቱ የዓመት አጋማሾች (በዓመት ውስጥ) አንድ-አንድ ቀን ይወክላል ማለት ነው። ከዚሁ ጋር ፯/7ቱ የአንድ ቤት ፊደላት የሳምንቱን ፯/7 ቀናት ይወክላሉ።

ቍጥራዊነት የተባለው እያንዳንዳቸው ፊደላት የሚወክሉት ቍጥር (ከ 1 እስከ 5600 ድረስ) መኖሩን የሚያመለክት ነው። እነዚህ ቍጥሮች ቃላት የተለያየ ምሥጢርን እንዲይዙ አድርገዋቸዋል። ለምሳሌ ‘አብርሃም’ በሚለው ቃል ውስጥ አ=፵/40፣ ብ=፱/9፣ ር=፮/6፣ ሃ=፩/1፣ ም=፬/4 ቍጥሮችን ይወክላሉ። እነዚህ ቍጥሮች ሲደመሩ ፷/60 ይመጣል። ይህንን ፷/60 ለፊደላቱ ቍጥር (፭/5) ብናካፍለው ፲፪/12 ይሆናል። ይህም ከአብርሃም የተገኙትን የእስራኤል ፲፪/12 ነገዶች የሚያመለክት ነው። ዶ/ር ለይኩን ብርሃኑ፣ “የግዕዝ መማሪያ” በሚለው መጽሐፋቸው እንደገለጹት ደግሞ ሊቃውንት ዳግማዊው አዳም እውነተኛው መሢሕ ኢየሱስ መሆኑን የተረዱት በፊደሎቹ አቀማመጥና መለያ ቍጥር ነው። ይኸውም አ(፵/40)፣ ዳ(፻/100)፣ ም(፬/4) = ድምሩ ፻፵፬/144 ይሆናል። በተመሳሳይ ኢ(፵/40)፣ የ(፺/90)፣ ሱ(፯/7)፣ ስ(፯/7) = ድምሩ ፻፵፬/144 አንድ ዓይነት ነው። ሊቃውንቱ “ሞክሼ ፊደላት” ይቀነሱ ማለት እነዚህ ቍጥሮችም ይቀነሱ ማለት ስለሚሆን በርካታ መፋለስ ያስከትላል የሚሉትም በዚህ ምክንያት ነው።

በመጨረሻ የተጠቀሰው የማያሻማ ድምፅ ወካይነት የተባለው ሲሆን የግእዝ ፊደላት ላቲንን ጨምሮ ከአብዛኛዎቹ የዓለማችን ፊደላት በተለየና በላቀ ሁኔታ ለየትኛውም ዓይነት ድምፅ የማያሻማ ፊደል ያላቸው መሆኑን የሚያመለክት ነው። ይህም ለአንድ ድምፅ አንድ ፊደል በመባል ይታወቃል። በዚህም ምክንያት ማንኛውም ሰው የግእዝ ፊደላትን ብቻ በማጥናት (ላቲንን በመሰሉ ፊደላት እንደተለመደው ሌላ ተጨማሪ ትምህርት ሳይሰጥ) ቃላትንና ጽሑፍን ያለምንም ስሕተት ለማንበብ ይችላል ማለት ነው።

ይህን ለተመለከተ ከፊደላቶቻችን አንዱን እንኳን ማጉደል እንደምናስበው ቀላል እንዳልሆነ ይገነዘባል።

ምንጭ፦ 'በጎውን ማን ያሳየናል የሚሉ ብዙ ናቸው'

Share on Facebook Share on Twitter Share on Google Plus

ስለ የተለጠፈበት ቀን