ዘር አጥፊዎቹ ጋላ-ኦሮሞዎች ዓይናቸውን የጣሉበት የዝዋይ ሐመረ ብርሃን ቅዱስ ገብርኤል ገዳም

✍ ዘርአዳዊት ዘ-ኢትዮጵያ

በራሳቸውም አገላለጽ፤ የኢትዮጵያና ተዋሕዶ ቍጥር.፩ ታሪካዊ ጠላት የሆኑት ጋላ-ኦሮሞዎች ከዚህ ቀደም ፳፯ ጥንታውያን የኢትዮጵያን ነገዶችን ከምድረ ገጽ አጥፈተዋቸዋል። ዛሬም ነባሪዎቹን፣ ረዳት የሌላቸውንና አነስ ያለ ቁጥር ያላቸውን የደቡብ ኢትዮጵያን ነገዶች ለመዋጥ ተዘጋጅተዋል። ከእነዚህም በዝዋይ ሐይቅ አካባቢ ከሚኖሩት ነገዶች አንዱ የሆነው የዛይ ቋንቋ ተናጋሪ ነገድ ነው።

በዝዋይ ሐይቅ ላይ አምስት ደሴቶች አሉ። በአምስተኛዋ ደሴት ላይ የሚኖሩት የዛይ ቋንቋ ተናጋሪዎች ጥንታዊ የኦርቶዶክስ ተዋህዶ እምነት ተከታዮች ናቸው።

በ፲/10ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የተነሳችው ዮዲት ጉዲት በርካታ አብያተ ክርስትያንን እና ገዳማታን በእሳት ማጋየቷ የሚታወቅ ነው። ሰራዊቷም ኃይለኛ ስለነበር ገናናው የአክሱም ዘመነ መንግስት ለውድቀት ዳርጎታል። ታድያ በአክሱም ተጠብቆ ይኖር የነበረው “ጽላተ ሙሴ” ከዩዲት ጉዲት ውድመት ለማዳን የአክሱም ጽዮን ቀሳውስትና ምዕመናን ጽላቱን ደብቀው፣ ቀንና ሌሊት እየተጓዙ ጣና ሐይቅ ላይ ከሚገኘው ታሪካዊው ኡራ ኪዳናምህረት ገዳም ላይ አረፉ። ያገሬው ክርስትያን ህዝብም አብሮ ጽላተ-ሙሴን ደብቆ ሲያኖር፣ አሁንም ዮዲት ጉዲት ታሪኩን ሰምታ ሰራዊቷን ወደ ጣና ሃይቅ ደሴቶች ላከች። ምዕመናኑም ጽላተ-ሙሴውን ደብቀው ወደ መንዝና ግሼ ሄደው መኖር ጀመሩ። ከተወሰነ ጊዜ አሁንም ዮዲት ጉዲት መረጃውን ደረሷት ጦሯን ወደ መንዝ ስትልክ፣ ከትግራይ፣ ከጎጃምና ጎንደር አሁን ደግሞ ከመንዝና ግሼ (ሸዋ) የተወጣጡ ምዕመናን ጽላቱን ተሸክመው የዩዲት ጦር ፈጽሞ ሊያገኘው ከማይችለው ቦታ ሲያፈላልጉ ዝዋይ ሐይቅ አመቺ ሆኖ አገኙት። ከዚያ ጉዞው እንደገና ተጀመረ።

ይህ ሴቶችና ወንዶች በጋራ ያሉበት መእመናን ጽላተ-ሙሴውን የሚያኖሩበት ደሴት ከየብስ ራቅ ያለችውንና አምስተኛዋ ደሴት ላይ ድንኳናቸውን ተከሉ። በደሴትዋ አናት ላይ ጊዜያዊ ቤተ-ክርስትያን ሰርተው፣ ስሟንም “ደብረ ጽዮን” ብለው ጠርዋት። የዩዲት ጉዲት መንግስት እድሜም ማጠሩ ቀርቶ፣ እየረዘመ ሲሄድ፣ እነሱም መኖሪያ ቤታቸውን አንድ ሁለት እያሉ ገነቡ። ትዳር መስርተውም ልጆች መውለድ ጀመሩ። ከጊዜ ብዛትም “ዛይ” የተባለ የራሳቸው ቋንቋ አብቦ በዛው ይግባቡ ጀመር።

የዛይ ተወላጆች ቁጥር መቁጠር የሚጀምሩት በትግርኛ “ሓደ፣ ክልተ” ብለው ከዛም ከአማርኛው፣ ከኦሮምኛው፣ እና ከጉራግኛም አሰባጥረው ነው። ስለዚህ ዛይ ብሄረሰብ ከትግራይ፣ ከዐምሓራ፣ ከጉራጌና ከኦሮሞ አንድ ላይ ተዋሕዶ የተፈጠረ ህዝብ ነው።

ጽላተ-ሙሴው መቸ እንደተመለሰ የሚታወቅ ነገር ባይኖርም፣ ከ፭/5ሺህ እስከ ፯/7ሺ ይደርሳሉ የተባሉት የዛይ ነገድ ተወላጆች ግን በአሣ አጥማጅነት እና በአትክልተኛነት እየተዳደሩ ይኖራሉ። ጥንታዊው የኦርቶዶክስ ሃይማኖት አማኞች በመሆናቸውም በግ እንኳን አርደው አይበሉም።

የዛይ ነገድ በዝዋይ ሐይቅ እንደሚኖሩ የሰሙት ንጉሠ ነገሥት አፄ ዮሐንስ፣ በሸዋው ንጉስ ምንሊክ አማካይነት ልዩ የገንዘብ እገዛ እንዳረጉላቸው፣ ዛሬ በሲያትል የቅዱስ ገብርኤል ገዳም አባት የሆኑት ሊቀ-ሊቃውንት አባታችን አቡነ ሉቃስ በአንድ ወቅት አውስተው ነበር። “የዛይ ብሄረሰብ አባላትም ለአጼ ዮሃንስ ጥንታዊ መጽሐፍ ቅዱስ በገጽ-በረከትነት ልከውላቸዋል” ሲሉ አቡነ ሉቃስ አክለውበታል። 

ሰሜን ኢትዮጵያውያን ሆይ፤ ከዚህ ቀደም ጋላ-ኦሮሞዎች ከምድረ ገጽ ያጠፏቸውን ፳፰/28 ደቡብ ኢትዮጵያውያን ነገዶችን በሚመለከት ጋላ-ኦሮሞዎቹን ተጠያቂ በማድረግ ለፍትሕ ባለመታገልህ አሁን በሰሜን ሕዝቦች ላይ ሳይቀር ለመዝመት እንዲደፍሩ በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ ረድተሃቸዋል። ይህ እጅግ በጣም ከባድ ስህተት ነበር። ምን አይነት ግድየለሽነትና ስንፍና ነው?!ይህ ታሪክ ዛሬም ሲደገም እያየነው ነው። ይህ የመጨረሻው ዘመን ነው፤ ስለዚህ አሁን ዐምሓራ፣ ትግራዋይ፣ ኤርትራዊ፣ ጉራጌ ሳትል በሕብረት ተነስተህ እነዚህን ዘር አጥፊዎች ያለምንም ይሉኝታ ካልተዋጋህና ብርቅየ የሆኑትን የደቡብ ኢትዮጵያ ነገዶችን ከዚህ አውሬ አፍ ካላዳንክህ በእግዚአብሔር ዘንድ በጽኑ ትጠየቃለህ። እራስህንም ኢትዮጵያውያን ነገዶችንም የማዳን መለኮታዊ ግዴታ አለብህና።

ሀገርህና እግዚአብሔር የሰጠህ ርስትህ፤ በዝዋይ እንደምናየው፤ የቀደሙት አባቶቻችንና እናቶቻችን አጽም ያረፉባቸው ከሱዳን ካርቱም እስከ የመን ሰንዓ፣ ከአክሱም እስከ ሶማሊያ ሞቃዲሾ የሚገኙት ግዛቶች ሁሉ ናቸው። ኢትዮጵያዊው ሊድን የሚችለው ከመንደርተኛነት እስር ቤት ወጥቶ ለዚህ ትክክለኛ፣ ተገቢ እና ታላቅ መንፈሳዊ ተልዕኮ ሲነሳሳ ብቻ ነው።

ንጉሥ ኢዛና በ፬/4ተኛው ምዕተ ዓመት(፫፻፴/330 እስከ ፫፻፷/360)ላይ እግዚአብሔር የጠቆማቸውን “ኢትዮጵያ” የሚለውን መጠሪያ ለአክሱም ሥርወ መንግሥት ተጠቀሙ። እስከ አዲስ አበባ(የረር ተራሮች)፣ ሐረር፣ ነቀምት፣ ጣና ሐይቅ ወዘተ የሚዘልቁት ቦታዎች ሁሉ የእነ አብርሃ ወአጽበሐ ግዛቶች ናቸው። በዝቋላ እና ዝዋይ ሐይቅ አካባቢ የሚገኙት ዓብያተ ክርስቲያናት እና ገዳማት ሁሉ በአክሱማውያን የተመሠረቱ መሆናቸውን አንርሳው!

Share on Facebook Share on Twitter Share on Google Plus

ስለ የተለጠፈበት ቀን